Erzincan Cumhuriyet Başsavcılığı “Adil Yargılama Bağlamında Çapraz Sorgu ve Avrupa Ülkelerindeki Örnek Uygulamaların Yerinde Gözlemlenmesi” Konulu AB Leonardo Da Vinci Projesi

TÜRKİYE CUMHURİYETİ
HÂKİMLER VE SAVCILAR KURULU Bağımsız, Tarafsız, Adil Yargının Teminatı

Erzincan Cumhuriyet Başsavcılığı “Adil Yargılama Bağlamında Çapraz Sorgu ve Avrupa Ülkelerindeki Örnek Uygulamaların Yerinde Gözlemlenmesi” Konulu AB Leonardo Da Vinci Projesi

Ceza mahkemelerinde yapılan yargılamanın temel amacı, sanık ve mağdurun haklarının olduğunu unutmadan ve bu hakları koruyarak, maddi gerçeğin yani, yargılamaya konu olayın olabildiğince gerçek şekilde ortaya konulmasıdır. Bu amaç doğrultusunda başvurulabilecek en önemli yöntemlerden birisi “çapraz sorgu” dur. Çapraz sorgu, savcı ve avukat tarafından tanığa doğrudan sorular sorulmak suretiyle ve diğer delilleri tartışarak belirsizlikleri aydınlatmak, yanlış anlamaları düzeltmek, tanığın ve tanık açıklamasının güvenilirliğini araştırmak ve sınamak için yapılan bir sorgulama tekniği ve delil elde etme aracıdır.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 6/3-d bendi uyarınca, sözleşmeye taraf üye devletlerin etkin bir çapraz sorgu sistemini yargı sistemlerinde uygulamaları zorunludur. Aksi durumda kişilerin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile güvence altına alınan adil yargılanma hakkı ihlal edilmiş olacaktır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine üye olan ülkemiz aleyhine adil yargılanma hakkının ihlal edilmiş olması nedeniyle her yıl Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne birçok dava açılmaktadır. Bu nedenle zaman zaman yüklü miktarlarda tazminatlara da mahkûm olmaktadır. Açılan davaların bir kısmı, özellikle sanıklara çapraz sorgu imkânının etkin bir şekilde tanınmamış olmasına dayanmaktadır. Bu konudaki eksiklik uluslararası gözlemcilerin raporlarına da yansımış (örneğin her yıl hazırlanan Avrupa Birliği İlerleme Raporları ve Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Raporlarında bu konuya sıklıkla vurgu yapılmaktadır), bu hususta hakim ve savcıların özenli davranmadıkları hususuna dikkat çekilmiştir.

Ülkemizdeki hâkim ve savcı sayılarının yetersizliği, suç işlenme sayısının çokluğu ve çeşitliliği, buna paralel olarak hakim ve savcı başına düşen iş yükünün fazlalığı gibi nedenlerle, ulusal ve uluslararası hukukun zorunlu kıldığı, adil bir yargılama yapmak için önemi tartışılmaz olan çapraz sorgunun ülkemizde etkin bir şekilde uygulanmasında çeşitli sorunlar yaşanmaktadır. Haklı nedenleri olmakla birlikte, çapraz sorgunun etkin bir şekilde uygulanmamasının en büyük sebebi, hâkim, savcı ve avukatların bu konunun önemi konusunda farkındalıklarının yeterince artmamış olmasıdır.

Adil bir yargılama yapılması ve bunun neticesinde gerçeğin ortaya çıkartılması noktasında hakim, savcı ve avukatların oynadıkları rolün önemi tartışmasızdır. Türk yargısında sorunlu olduğu dile getirilen çapraz sorgu kurumunun uygulanması konusunda, iyi uygulamalara sahip Avrupa ülkelerinin ziyaret edilmesi, buradaki işleyişin yerinde görülerek, konusunda uzman kişilerden bilgi alınması, hâkim ve savcılar ile avukatların bu sorunun çözümü noktasındaki farkındalıklarını arttıracaktır.

Bünyesinde çalışan Cumhuriyet savcıları ile, soruşturmalar sırasında emri altında görev yapan adli kolluk görevlilerinin ifade alma teknik ve yöntemleri konusundaki eğitiminden ve bu konudaki bilinçlerinin arttırılmasından sorumlu olan Erzincan Cumhuriyet Başsavcılığı ve HSYK ortaklığında LDV Projeleri bağlamında “Adil Yargılama Bağlamında Çapraz Sorgu ve Avrupa Ülkelerindeki Örnek Uygulamaların Yerinde Gözlemlenmesi” konulu LDV projesi hazırlanmıştır. Söz konusu projelerin yararlanıcıları ise Erzincan, Erzurum, Ağrı ve Tunceli il ve ilçelerinde soruşturma yapan yaklaşık 200 savcı ve hakim ile, yargılama sırasında görevli Erzincan Barosuna kayıtlı avukatlar ve konu hakkında akademik çalışma yapan Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi akademisyenleridir.

Projeden yararlanacak 40 kişinin 36’sının hakim ve savcılar arasından 2’sinin Erzincan Barosuna kayıtlı avukatlar arasından ve 2’sinin ise Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim görevlileri arasından seçilmesi öngörülmüştür.

Proje kapsamında İngiltere ve Portekiz’e çalışma ziyareti düzenlenmesi planlanmış, ancak İngiltere’ye gerçekleştirilecek olan ziyaret bağlamında yaşanan vize süreçleri ve buna bağlı maliyetlerin artışı nedeniyle söz konusu ülkeye yapılacak ziyaretten vazgeçilerek, öngörülen ziyaret Almanya’ya yapılmıştır

Proje bağlamında hakim ve savcı sınıfından katılımcıların belirlenmesi için Aralık 2012 tarihinde Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun internet sitesinden duyuru yapılmış (http://www.hsyk.gov.tr/duyurular/2012/aralik/ldv-capraz-sorgu.html), talepte bulunan kişiler arasından HSYK Birinci Dairesi, proje bağlamında belirtilen kriterleri taşıyan başvurucular arasından nihai listeyi belirlemiş ve katılımcılar HSYK’nın internet sitesinden (http://www.hsyk.gov.tr/duyurular/2013/subat/capraz-sorgu.html) duyurulmuştur.

Yine Erzincan Baro Başkanlığı ve Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanlığı, kendi çalışanları içerisinden, projede belirtilen seçim kriterleri çerçevesinde 2’şer isim belirlemişlerdir.

Proje kapsamında 20 şer kişilik 2 grup halinde 2-8 Haziran 2013 tarihinde Portekiz’e, 6-12 Ekim 2013 tarihinde ise Almanya’ya çalışma ziyareti gerçekleştirilmiştir.

Ziyaretlerin verimli geçmesi ve kendisinden beklenen sonuçları doğurması açısından, öngörülen proje bütçesinin yetersiz olduğunu değerlendiren HSYK Genel Sekreterliği projeyi mali açıdan destekleme kararı almış ve proje kapsamında ihtiyaç duyulan şehir içi konaklama, tercüme ve rehberlik giderlerini karşılama kararı almıştır.

Çalışma ziyaretine ilişkin olarak aşağıda yer alan bilgileri duyuru ekinde ulaşabilirsiniz:

EKLER :

1- Çalışma ziyareti katılımcı listesi

- Portekiz ziyareti (2-8 Haziran 2013)

- Almanya ziyareti (6-12 Ekim 2013)

2- Çalışma ziyareti programı

- Portekiz ziyareti programı

- Almanya ziyareti programı

3- Çalışma ziyaretine katılan kişilerin değerlendirme raporları

- Portekiz ziyareti katılımcı raporları
1- Ayşe Tuba KARAOSMANOĞLU- Hınıs Hâkimi
2- Bedrettin İNALHAN- Bandırma (Hınıs) Cumhuriyet Savcısı
3- Cemalettin ÖZER- Avukat Erzincan Barosu
4- Çiğdem ALKILINÇ- Tutak Hâkimi
5- Gökalp POYRAZ- Bodrum (Kemah) Cumhuriyet Savcısı
6- İbrahim KÖSTEKÇİ- Nevşehir (Ağrı) Cumhuriyet Savcısı
7- Mehmet OĞRAŞ- Kumluca (Malazgirt) Cumhuriyet Savcısı
8- Mustafa KARAOSMANOĞLU- Hınıs Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı
9- Nuray ŞENTÜRK- Orhangazi (Tunceli) Cumhuriyet Savcısı
10- Nusret Alper PAZARCIKLI- Artvin (Kemaliye) Cumhuriyet Savcısı
11- Özlem BAL- Ağrı Hâkimi
12- Pınar ÖKTEN- Ağrı Cumhuriyet Savcısı
13- Salih BAŞ- Hınıs Cumhuriyet Başsavcısı
14- Sinan ALKILINÇ- Tutak Cumhuriyet Savcısı